CHP’nin tek parti dönemine bir yönüyle damgasını vuran ve ilelebet bir kara leke olarak anılacak olan uygulaması, önce bir genelge ile 8 yıl, devamında da bir kanunla 10 yıl daha yasaklanan Arapça Ezan yasağı halen hafızalardaki yerini koruyor.
Bin yıllık Müslüman Türk toplumu nezdinde hiçbir karşılığı olmamasına rağmen 18 sene boyunca dayatılan Türkçe Ezan, ilk olarak 30 Ocak 1932’de Fatih Camii’nde okunmuştu. Bu zülme 14 Mayıs 1950’de iktidara gelen DP, bir ay sonra 16 Haziran 1950’de son verdi.
Asker kökenli çeşitli isimlerin hatıratlarından öğrendiğimiz kadarı ile DP’nin bu hareketi Menderes’in en büyük örtülü suçu idi. Dinde yapılmak istenen reformun ilk adımı sayılan Türkçe Ezan uygulamasına son vermekle, dinde yapılması arzu edilen reformların da önünü kesmişti.
Okuyucularımızın hafızalarını tazeleme adına olayın tarih perspektifindeki arka planı kısaca şöyle bir seyir takip etmişti.
1932 senesinde, CHP tarafından “dinde reform yılı” olarak ilan edilmişti. 1931 yılının Aralık ayında başlayan çalışmalar kapsamında Dolmabahçe Sarayı’nda dokuz hâfız, ezan ve hutbeyi Türkçeleştirilme çalışmalarına başladı. Kur’an-ı Kerim’in de Türkçe tercümesi ilk kez 22 Ocak 1932 tarihinde İstanbul’da Yerebatan Camii’nde Hâfız Yaşar Okur tarafından okundu. Bundan 8 gün sonra, 30 Ocak 1932 tarihinde ilk Türkçe ezan, Hafız Rifat Bey tarafından Fatih Camii’nde okundu. Bir yıllık alıştırma döneminin sonunda Anadolu’nun birçok şehrinde tepki gösterilerek ezan aslî haliyle okunmaya devam edilmişti. 4 Şubat 1933’ü gösterirken müftülüklere gönderilen bir genelge ile ezanın mutlaka Türkçe okunması gerektiği, okumayanların kat’i ve şedid bir şekilde cezalandırılacakları bildirildi. Nitekim bırakın camileri evlerinde bile Ezanı orijinal haliyle okuyanların ihbar edilmesi halinde şiddetli cezalar uygulanıyordu.
Ve bu zulmün en uc örneklerinden biri; 1938’de Hatay’a giren Türk ordusunun ilk icraatlarından birisi orijinal haliyle okunan ezanları Türkçe’leştirmek oldu. Fransız işgalini yaşamış olan Hataylı Müslümanlar, Fransız ordusunun bile yasaklamadığı ezanı Türk oldusunun yasaklamasını hiçbir zaman anlayamadı ve içine sindiremedi.
Bu zulme son veren Demokrat Parti, hazırladığı kanun ile dayatılan Türkçe ezanı değil, uygulamadaki Arapça ezan yasağını kaldırdı. Böylece isteyen istediği dilde ezanı okuyabilecekti ancak 65 yıldır Türkiye’deki Müslümanların tek tercihi, tüm İslam coğrafyasında olduğu gibi ezan-ı Muhammedî’nin asli dili olan Arapça oldu.
Son bir anekdot uygulamanın çarpıklığını beyaz perdeye aktaran tek film olan rahmetli Ömer Lütfi Mete’nin senaryosunu yazdığı, yapımcılığını Mehmet Tanrısever ve yönetmenliğini İsmail Güneş’in yaptığı ÇİZME filmini tüm Müslümanların bulup izlemelerini öneririz.
Yorumlar kapalı.