(mayıs
ayının ilk salısı)
Dünya Astım gününde astım hakkında ne kadar bilgiye
sahibiz? Astım nedir ? Belirti ve Bulguları nelerdir? Tedavisi nasıldır? Bu sorularımıza cevap arayalım.
Astım tekrarlayan nefes darlığı,
hırıltı, göğüste baskı hissi ve öksürük yakınmaları ile kendini gösteren kronik
bir solunum yolu hastalığıdır. Astım belirtilerinin kişiden kişiye ve aynı
kişide zamanla değişebilir. Geceleri ve sabahın erken saatlerinde genellikle
artar. Yine hastaların atakları ile ilgili özellikler sorgulandığında, bunların
çoğu kez gecenin ilerleyen saatlerinde ve sabaha karşı ortaya çıktıkları veya
tetikleyen faktörlerle (alerjen, soğuk hava, kirli hava, sigara dumanı)
karşılaşma durumunda geliştikleri anlaşılır.Atakların şiddeti sadece hafif bir öksürükten, yoğun bakıma yatmayı
gerektirecek ciddi solunum yetersizliğine kadar çok geniş bir yelpaze
arzedebilir. Ataklar kendiliğinden gerileyebilir ya da geçebilir ancak hasta
çoğu kez astım ilaçlarını kullanarak rahatlar. Atak sırasında astım tanısı
koymak hekim için kolaydır çünkü hastalığın karakteristik muayene bulguları
vardır. Atak dışında ise hastalığın hikayesi hekimi astım tanısına yönlendirir.
Tanı için hastadan akciğer grafisi, solunum fonksiyon testleri, alerji testi,
bazı kan tetkikleri istenilir. Genellikle, atak dönemi dışında akciğer grafisi
ve solunum fonksiyon testleri normaldir. Alerji testlerinde ise ev tozu
akarları, ağaç, çiçek, tahıl polenleri, evcil hayvan tüy ve epitelleri gibi
alerjenlere karşı reaksiyon görülebilir.
Astım tüm dünyada her etnik ve yaş grubundan,
farklı sosyoekonomik yapıda 300 milyon kadar insanı etkilemektedir. Ülkemizde
ise yaklaşık her 12-13 erişkinden biri ve 7-8 çocuktan biri astım hastasıdır.
Görülme sıklığı yaşam ve çevre koşullarının değişmesine bağlı olarak
artmaktadır. Tüm dünyada astımdan yıllık ölümlerin 250.000 kişi olduğu tahmin
edilmektedir.
Astım tedavisinin amacı hastalığı kontrol
altına almak ve iyilik halinin devamını sağlamaktır. Dünyada ve ülkemizde bu
hastalığın tedavisi ile ilgili gereken her türlü ilaç bulunmaktadır. Uygun ilaç
tedavisi ve astım hastalarının eğitimi ile hastalık kontrol altına alınabilir
ve astımlılar yaşamlarına hastalık nedeni ile kısıtlanmadan devam edebilirler.
Astımlı bir hasta için
kontrol altında olmak;
a. Gündüz astım yakınması bulunmaması
b. Gece astım nedeni ile uyanmama
c. Hastalığı tedavi eden ve kontrol
altında tutan ilaçları kullanırken ayrıca hızlı etkili nefes
açıcı ilaçlara gereksinimin olmaması
d. Nefes ölçümlerinin normal düzeyde
olması
e. Günlük işlerin engellenmeden
yapılabilmesi demektir.
Çabalarla ülkemizde ve dünyada astımı
tamamen kontrol altında olan hasta sayısı artmaktadır, ancak halen istenen düzeyde
değildir. Güncel verilere göre ülkemizde üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına
başvuran astımlılarda dahi tam kontrol oranı %22 bulunmuştur. Halen 4
astımlıdan biri yılda bir kez astım krizi nedeniyle acil servise
başvurmaktadır. Astım kontrolünü güçleştiren etkenler arasında ilaçların doğru
ve düzenli kullanılmaması dışında, sigara dumanı vb. tetikleyicilere maruz
kalmak ve obezite sayılabilir. Ülkemizde astımlı hastaların %10’undan
fazlasının halen sigara içmekte olduğu ve %30-40’nın obez olduğu bildirilmiştir.
Sigarayı bırakmanın ve obez hastaların kilo vermesinin astımın kontrolünü
kolaylaştırdığı gösterilmiştir. “ Rahat Bir Nefes Aktif Bir Yaşam” sloganı ile
sigaradan uzak durarak ve fazla kilolarımızdan kurtularak astım ile mücadele
edebiliriz.
Dr. Murat KARAKAŞ Toplum
Sağlığı Merkezi Sorumlu Tabibi
Yorumlar kapalı.