Mozart ve Türk Marşı

Amadeus Mozart için Türklerin ayrı bir önemi vardır elbette ki Türkler için de Mozart çok önemlidir.
Mozart’ın müziği Alman fizik bilgini Alfred Einstein’ın dediği gibi “Her kuşakta türlü parıltılar ile ışıldayan saf altına dönüşmüştür. Onun evrensel düzenle tınlayan müziği, er geç yeryüzü ruhuna katılıp ruhtan ruha geçerek dünya karmaşasının bitimine yardım edecektir.”
İkinci Viyana kuşatmasının 1683’te yenilgiyle sonuçlanmasının hem Osmanlı Imparatorluğu hem de Avrupa için önemli sonuçları olmuştur. Osmanlının Tuna Nehrinin batısında fetih yapamayacağı fikri iko tarafta da güçlenirken 1699 Karlofça Antlaşması ile nihayete eren süreç Osmanlının gerileme döneminin başlangıcı olmuştu. Bu antlaşmadan sonra “Osmanlı tehdidi” artık hafiflemiş Avrupalılar Türkler ile kültürel, sanatsal ve sosyal ilişkilere girebilme cesareti gösterebilmişlerdi. Bu dönemde ressamlar Osmanlı kıyafetlerini eserlerine yansıtmaya başlamışlardı. Yazarlar, eserlerine “Türk” karakterini katmaya başladı. Müzikte ise “Türk” etkisi, Mehteran esintilerinin hissedilmeye başlanması ile görüldü. Vurmalı çalgılar ve Türk müziğine benzeyen melodik unsurların kullanılmaya başlandığı görülüyordu. Mozart, bunlardan feyz alarak bestelediği 11 numaralı piyano sonatının üçüncü bölümüne “Alaturka” adını verdi. Bölüm, “Türk Marşı”, Türk Rondosu” isimleriyle yaygınlaştı. Mozart’ın “Saraydan kız kaçırma” operası da onun Türk müziği motiflerine ve Türk hikayelerine olan ilgisinin bir ürünüdür. “Saraydan kız kaçırma” eseri, çok meşhur olmuş ve ona duyulan hayranlığın artmasına, İmparatorun gözüne girmesine neden olmuştur. Günümüzde de bütün dünyanın “Türk Marşı” diye adlandırdığı bu ünlü eseri en çok sevilen ve dinlenen eserler arasındaki yerini korumaktadır. Bu beste hâlen Türkiye Cumhuriyetinin tüm özel davetlerinin yanı sıra ülkemizin tanıtımında da kullanılmaktadır.
Türk rap sanatçısı Ceza, sonatın üçüncü bölümüne 2012 yılında Türkçe söz yazmış ve bir de klip çekmiştir.
Viyana Kuşatmasından sonra artık şu ortaya çıkmıştır ki Avrupada Osmanlı korkusu kadar, Osmanlının sanatta, kültürde ve bir çok alanda gücüne büyük bir hayranlık ve ilgi söz konusu imiş. O yıllardan sonra Avrupanın çok ünlü isimleri üzerlerine Osmanlı kıyafetleri giyinerek ressamlara pozlar vermişlerdir. Bizlerin asla kulaklarımızdan eksik etmediğiniz Mehter marşı ezgileri Mozart, Beethowen gibi büyük müzik adamlarını dahi o kadar çok etkilemiştir ki bu ezgilere bestelerinde yer vermiş ve bütün dünya çapında da bu besteler sevilmiş ve günümüze kadar ulaşmıştır.
Teoman Hakan Evlioğlu