Eskişehir Kütahya Muharebesi

30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi’yle Osmanlı, İtilaf Devletleri
tarafından yer yer işgale uğramaya başladı. İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan gibi
devletlerin yaptıkları bu işgallerle I. Dünya Savaşı’nda tasarlanan gizli antlaşmalar
büyük oranda uygulamaya konulmuştu. Osmanlının işgali sürecinde bilhassa İngiltere ve Fransa ile bu iki devletin desteğini alan Yunanistan aktif rol almıştı. Özellikle İngiltere, Anadolu’nun işgali operasyonu için Yunanistan’ı görevlendirmiş ve ona her türlü maddi manevi desteği koşulsuz sağlamıştı.
Müttefiklerinden aldığı destek ve tavsiyelerle harekete geçen Yunan kuvvetleri, kendisine verilen görevin tatbiki için saldırılarını başlattı. Batı Anadolu’da birçok şehir ve kasabayı işgal etti. İşgal sahasını genişleten Yunan kuvvetleri, 8 Temmuz 1920’de de Bursa’yı ele geçirdi. Ülkenin içine düştüğü bu durumdan kurtarılması için harekete geçen
Mustafa Kemal Paşa ile silah arkadaşları büyük fedakârlık ve özveri içerisinde
teşkilatlanma çalışmalarını başlatmıştı. Bu doğrultuda kongreler düzenlenmiş, ardından 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmış ve 9 Kasım 1920’de de Batı Cephesi’nde düzenli ordu kurulmuştu. Düzenli ordunun kurulması, ülkenin işgalden kurtarılması adına önemli bir gelişmeydi. Nitekim teşkil edilen bu orduyla I. ve II. İnönü Savaşlarında Yunan kuvvetlerinin ilerlemesi durdurularak büyük başarı kazanıldı. II. İnönü Savaşı’ndan sonra Yunan tarafı, tüm imkânlarını seferber ederek Kütahya, Eskişehir Savaşlarıyla yeni bir saldırıya geçti. Bunun sonucunda Afyon, Kütahya ve
Eskişehir Yunan kuvvetleri tarafından işgal edildi. Kütahya, Eskişehir Savaşlarında,
Türk ordusunda büyük bir çözülme meydana gelmişti. Yaşanan mağlubiyet ve
kaybedilen topraklar hem halk hem de ordu nezdinde büyük bir moral bozukluna sebep
olmuştu. Bunun üzerine Meclis Başkanı Mustafa Kemal Paşa’nın tavsiyesiyle ordu,
Sakarya’nın doğusuna çekildi. Kütahya, Eskişehir Savaşlarının sonucu, Yunanistan ve İngiltere’nin nezdinde büyük bir memnuniyet meydana getirdi. Nitekim İngilizler, Yunanlıların artık kendilerine Sevr ile verilenlerle yetinmeyeceğini telkin etmeye başladılar. Böylesine bir psikolojik üstünlükle hareket eden Yunan tarafı, kendinden emin şekilde Türk ordusuna son darbeyi indirip Anadolu’yu tamamen ele geçirmek heyecanı içindeydi.
Söz konusu sebeplerden dolayı Sakarya Savaşı, Türk tarafı için kritik bir önem
kazanmıştı. Mustafa Kemal Paşa, adı geçen savaşın bir ölüm kalım mücadelesi olduğunu çok iyi biliyordu. Ordunun yeniden toparlanarak bir an önce Sakarya Savaşı’na hazırlanması gerekliydi. Tüm bu işlerin ivedilikle yürütülmesi için Mustafa Kemal Paşa, Başkomutan sıfatıyla ordunun başına getirildi. Büyük bir fedakârlıkla bu görevi üstlenen Mustafa Kemal Paşa, çok önemli ve yerinde kararlar aldı. O, böylesine bir savaşta ancak topyekûn mücadele verilerek hedefe ulaşılacağını çok iyi hesap etmişti. Bu doğrultuda hareket edip, Tekâlif-i Milliye Emirlerini çıkararak ordunun her çeşit ihtiyacı karşılanmaya çalışıldı. Gerek asker kaçağı vakalarının engellenmesi ve gerekse asayişi bozucu olayların önüne geçilmesi için yeniden İstiklâl Mahkemeleri teşkil edildi. Keza çok münferit de olsa Tekâlif-i Milliye Emirlerinin uygulanması sırasında karşılaşılan problemleri bertaraf etmek amacıyla da bu mahkemelerden faydalanıldı. Ayrıca uygulanan seri ve sistemli çalışmalarla Sakarya Savaşı’na katılacak ordunun asker ihtiyacı temin edildi. Kütahya, Eskişehir Savaşlarında büyük oranda çözülen Türk ordusu, Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın öncülüğünde yürütülen bu özverili ve gayretli çalışmalar sonucunda Sakarya Savaşı’na hazır hâle getirildi. Yazıma Eskişehir Marşı ile son veriyorum….
Eskişehir, Eskişehir, yalçın kaya sarp yeri
Kalelelerden çok kuvvetli, içindeki askerleri
İndik İzmir çarşısına, düştük düşman arkasına
Düşman bize aman diyor, kahraman Türk ordusuna
Kocatepe topçuları, siper almış bekçileri
Oğlum şehit olmuş diye, ağlamasın anneleri
Allah Allah sedaları, dağı taşı bürüdü
Komutanlar kol kol olmuş, her taraftan yürüdü
Teoman Hakan Evlioğlu